Patrijs

Algemene informatie

De patrijs is een vogelsoort die lijkt op de kip (Gallus gallus f. domestica). Een andere naam voor de patrijs is “veldhoen”. Dat komt omdat hij veel in velden leeft en omdat hij op de kip lijkt, die ook wel “hoen” en “hoender” heet. Op basis van het hoender-uiterlijk van de patrijs kun je zeggen dat hij een hoenderachtige is. Een hoenderachtige is weer een vogel die hoort bij een grote groep vogelsoorten die de hoenderachtigen heet. Bij deze groep vogels horen ook alle verschillende soorten en rassen hoenders (kippen), fazanten, kwartels, patrijzen, kalkoenen en pauwen. De patrijs komt in het wild voor in Europa en Azië. Van Ierland in het westen tot in Rusland in het oosten. (Rusland ligt voor een deel in Europa en voor een deel in Azië.) En van Finland in het noorden tot in Iran in het zuiden.

Ook in Nederland leeft de patrijs. Sinds de 19de eeuw komt de patrijs ook voor in Canada en de Verenigde Staten. In die twee landen werd de patrijs in die tijd, en daarna, in het wild uitgezet voor de plezierjacht. Sinds de 1970’er jaren is daar dieren van buiten Canada en de VS  in het wild uitzetten verboden. (“De 1970’er jaren” is een andere, korte manier om “de jaren ’70 van de 20ste eeuw” weer te geven.) Toch weten de patrijzen die daar zijn overgebleven zich er te handhaven. In Europa, Azië, Canada en de VS leeft de patrijs in natuurlijke graslanden, op akkers en in weilanden. Ooit was de patrijs in heel zijn oorspronkelijke verspreidingsgebied een algemeen voorkomende vogelsoort in natuurlijke graslanden en agrarische gebieden. Sinds de tweede helft van de 20ste eeuw is hij in grote delen van zijn verspreidingsgebied zeldzaam geworden. Of helemaal verdwenen.

Er zijn daar verschillende oorzaken voor. Dat zijn overbejaging, het verdwijnen van struikgewas en andere schuilplaatsen op het platteland, de vervanging van graanakkers door maïsakkers (patrijzen eten wel graan, maar geen maïs) en het gebruik van landbouwgiffen ter bestrijding van insecten. Dit laatste is voor de patrijs een probleem. Omdat jonge patrijzen alleen maar insecten eten, volwassen patrijzen zo nu en dan ook insecten nodig hebben en patrijzen voor hen dodelijk gif binnenkrijgen door het eten van zaden en kruiden waar gif op en in zit. De laatste tientallen jaren is het aantal patrijzen toegenomen op stukken agrarische grond waar er geen landbouwgiffen meer worden gebruikt (omdat er daar biologische landbouw wordt bedreven) en waar boeren in samenwerking met natuurbeschermingsorganisaties (bijvoorbeeld Vogelbescherming Nederland) weer struikgewas hebben geplant waar patrijzen in kunnen nestelen en schuilen.

Echter, omdat deze maatregelen nog op relatief kleine schaal worden genomen neemt het aantal wilde patrijzen in Europa en Azië nog steeds af. Deze maatregelen op veel grotere schaal nemen is dus nodig om het uitsterven van de patrijs in Europa en Azië te voorkomen, en de aantallen wilde patrijzen te laten toenemen.