Zwarte ibis

Algemene informatie

De zwarte ibis is een soort ibis. “Ibis” is in de biologie een naam voor een aantal soorten vogels die ieder een lange, gekromde snavel hebben waarvan het uiteinde naar beneden wijst. De zwarte ibis heeft zijn naam te danken aan het feit dat wanneer hij op zwaarbewolkte dagen wordt gezien, het net lijkt alsof deze vogelsoort helemaal zwart van kleur is: in werkelijkheid is deze vogelsoort niet zwart. In plaats van zwarte veren heeft de zwarte ibis zwartachtig donkerbruine veren op zijn lichaam buiten zijn vleugels en onderpoten om. De veren op zijn vleugels zijn donkerbruin met paarse en groene tinten. De onderpoten zijn bedekt met schubben in plaats van met veren en zijn daarmee dus naakt.

In het wild leeft de zwarte ibis in waterrijke gebieden. Het aantal soorten waterrijke gebieden waar de zwarte ibis in leeft is groot: kustgebieden, lagunes, rivieren, vloedlanden, moerassen, ondiepe wetlands en ondiepe meren. Verder leeft de zwarte ibis ook in rijstvelden, op bevloeide akkers en bevloeide weilanden. De zwarte ibis leeft in waterrijke gebieden omdat daarin de prooien leven waarop hij jaagt. Daarom nestelt de zwarte ibis altijd in de buurt van water, zodat hij niet ver heen en weer hoeft te vliegen om voedsel voor zijn jongen te zoeken en verzamelen. De zwarte ibis bouwt zijn nest in bomen, struiken en hoog riet.

Van alle soorten ibissen in de wereld is de zwarte ibis de meest wijdverspreide soort. De zwarte ibis komt in het wild voor in alle warme regio’s van Europa, Afrika, Azië, Australië, Noord-Amerika en Zuid-Amerika. In al deze werelddelen leeft de zwarte ibis in waterrijke gebieden. De zwarte ibis is een levend voorbeeld van een diersoort die zich helemaal op eigen kracht (dus zonder ingrijpen door de mens) heeft verspreidt naar nieuwe leefgebieden. Tot de vroege 19de eeuw kwam de zwarte ibis namelijk nog niet in Noord-Amerika en Zuid-Amerika voor. In de vroege 19de eeuw zijn er een aantal zwarte ibissen door hevige stormen vanuit Afrika in Zuid-Amerika komen aanwaaien: de aangewaaide zwarte ibissen overleefden in Zuid-Amerika en plantten zich er ook voort. In de jaren ’40 van de 20ste eeuw heeft de zwarte ibis zich vanuit Zuid-Amerika naar Noord-Amerika verspreidt. In het grootste deel van de 20ste eeuw werd er in Nederland bijna jaarlijks een handjevol zwarte ibissen gezien zonder dat de zwarte ibis een in Nederland inheemse vogelsoort was. Gedurende het grootste deel van de 20ste eeuw werd de zwarte ibis in Nederland namelijk door Nederlandse natuurorganisaties als een dwaalgast gezien. Een dwaalgast is een diersoort die in een gebied buiten zijn natuurlijke verspreidingsgebied wordt waargenomen, terwijl hij/zij normaal gesproken niet in dat gebied buiten zijn natuurlijke verspreidingsgebied voorkomt. Sinds de late jaren ’80 van de 20ste eeuw werden er in Nederland steeds vaker zwarte ibissen gezien. En het aantal waarnemingen van zwarte ibissen in Nederland was in de late jaren ‘90 van de 20ste eeuw dusdanig groot geworden, dat de zwarte ibis in Nederland vanaf het jaar 2000 door Nederlandse natuurorganisaties niet meer werd en wordt gezien als een dwaalgast. Vanaf 2000 werd en wordt de zwarte ibis in Nederland door hen namelijk gezien als een in Nederland inheemse vogelsoort.

De zwarte ibis is een trekvogel. Een trekvogel is een vogelsoort die vanuit het gebied waar hij in de zomertijd leeft naar een ander, warmer gebied vliegt om daar de wintertijd in door te brengen. Als de wintertijd in het gebied waar de trekvogel normaal gesproken leeft bijna voorbij is, dan vliegt de trekvogel weer terug naar dat gebied. In een warmer gebied de wintertijd doorbrengen heet ook wel met één woord “overwinteren”. De meeste zwarte ibissen die in Europa broeden overwinteren in Afrika, alle zwarte ibissen in Noord-Amerika die ten noorden van de Amerikaanse staat North Carolina broeden, overwinteren in het Caribisch gebied.