Juffer-kraanvogel

Algemene informatie

De jufferkraanvogel hoort bij een groep vogelsoorten die samen de familie der kraanvogels heet. Van al deze soorten is de jufferkraanvogel met zijn lengte van 85 cm tot 100 cm de kleinste kraanvogelsoort. De naam “jufferkraanvogel” is een letterlijke vertaling van de wetenschappelijke naam, Grus virgo. Vroeger had de jufferkraanvogel de wetenschappelijke naam Ardea virgo (“jufferreiger”), omdat de bedenker van deze naam, de Zweedse wetenschapper Carolus Linnaeus (1707-1778) in het jaar 1758, dacht dat deze vogel een soort reiger was. Pas na Linnaeus’ overlijden stelden andere wetenschappers vast dat de jufferkraanvogel een kraanvogel is in plaats van een reiger, en gaat de jufferkraanvogel sindsdien door het leven als Grus virgo. Linnaeus’ kwam op “virgo” omdat het slanke en sierlijke lichaam van de jufferkraanvogel hem deed denken aan een juffer. En het woord “juffer” is een oud Nederlands woord voor een meisje of een ongetrouwde jonge vrouw. Omdat tegenwoordig heel veel mensen het woord “juffer” ongepast vinden en daarom niemand meer dat woord gebruikt, is “jufferkraanvogel” dus eigenlijk een verouderde naam. Toch heeft er (naar onze mening helaas) nog niemand in de wereld voor de jufferkraanvogel een nieuwe Nederlandstalige naam verzonnen.

De jufferkraanvogel komt voor in Europa, Azië en Noordoost-Afrika. In Europa komt hij voor in Oekraïne en Rusland. In Azië komt hij voor van Rusland in het westen tot in China in het oosten, en van Rusland in het noorden tot in Tadzjikistan in het zuiden. Ook leeft de jufferkraanvogel, geïsoleerd van alle andere jufferkraanvogels in Azië, in Turkije en India. (Voor de lezers die denken: “Rusland en Turkije liggen toch in Europa?”: jullie en wij hebben allebei gelijk, want deze twee landen liggen voor een deel in Europa en voor een deel in Azië.). In Noordoost-Afrika komt de jufferkraanvogel voor van Tsjaad in het westen tot in Eritrea in het oosten, en van Soedan in het noorden tot in Zuid-Soedan in het zuiden. (Zuid-Soedan was tot het jaar 2011 een deel van Soedan; sinds 2011 is Zuid-Soedan een onafhankelijk land.). Dat allemaal gezegd hebbende: in al die gebieden die in meerdere en mindere mate ver uit elkaar liggen komt de jufferkraanvogel niet het hele jaar door voor, omdat de jufferkraanvogel een trekvogel is. In de zomermaanden leeft de jufferkraanvogel namelijk in Azië (buiten India om), omdat hij daar dan jongen krijgt en grootbrengt. In de herfst vliegen alle kraanvogels uit het oostelijke deel van het Aziatische zomergebied naar India om daar gedurende de wintermaanden te overwinteren. Alle jufferkraanvogels uit de westelijke delen van het Aziatische verspreidingsgebied vliegen in de herfst naar Noordoost-Afrika om daar te overwinteren. Alle trekkende jufferkraanvogels vliegen dan door en pauzeren in (om te eten, drinken en slapen) landen waar er buiten de trektijden van de jufferkraanvogel om geen jufferkraanvogels voorkomen.

Beroemd bij veel vogelliefhebbers is het dorp Khichan in India. In en rondom dat dorp overwinteren van augustus tot en met maart dertigduizend jufferkraanvogels. De kraanvogels overwinteren sinds de jaren ’70 van de 20ste eeuw in Khichan, omdat ze daar van veel lokale inwoners van dat dorp voer en water krijgen. In die tijd begon namelijk een lokaal, werkloos echtpaar de duiven, blauwe pauwen (blauwe pauwen komen oorspronkelijk uit Azië), andere vogels en eekhoorns in Khichan voer en water te geven in het kader van vrijwilligerswerk. Een honderdtal jufferkraanvogels dat in de buurt van het dorp overwinterde en in het dorp voedsel aan het zoeken was, kwam ook op het voer en water af. Het echtpaar vond dat geen probleem en liet de kraanvogels mee-eten en meedrinken. In de jaren die volgden kwamen er steeds meer jufferkraanvogels bij totdat het er 30.000 waren. En al die kraanvogels komen elk jaar in en rondom Khichan voor hun overwintering terug om gebruik te maken van het voer en water dat door de bevolking van Khichan wordt gegeven. De overwinterende jufferkraanvogels in Khichan vormen een geliefde bezienswaardigheid voor vogelliefhebbers uit de hele wereld. Inmiddels zijn er in Khichan meerdere goededoelenstichtingen actief die de inwoners van Khichan financiële ondersteuning geven voor de verzorging van de jufferkraanvogels en de andere wilde dieren in en rondom Khichan.